Οι καλές πρακτικές του κέντρου θεραπείας εξαρτημένων ατόμων (ΚΕΘΕΑ) |
Δευτέρα, 01 Οκτώβριος 2012 15:00 |
Γράφουν οι Κωνσταντίνα Μαντζαβρά, Πολιτικός Επιστήμων Αθανασία Φουσέκη, Ψυχολόγος Διανύουμε μια εποχή όπου το «εξαρτήσου» προωθείται δεξιοτεχνικά ώστε να είναι η διαφυγή, η διέξοδος ή η επιλογή επιβίωσης, τόσο του ατόμου όσο και της κοινωνίας εν γένει. Το φαινόμενο των ναρκωτικών παραμένει στο προσκήνιο και θα ήταν δύσκολο να το μελετήσουμε χωρίς την πολύτιμη συνδρομή των καθ’ ύλην αρμόδιων φορέων. Σε αυτή την προσπάθεια συνέβαλε το Κέντρο Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων ΚΕΘΕΑ, καθώς μας έδωσε τη δυνατότητα να πραγματοποιήσουμε συνέντευξη με την υπεύθυνη του τμήματος ενημέρωσης και δημοσίων σχέσεων, κ. Δασκαλοπούλου, η οποία συνεργάστηκε με μεγάλη προθυμία και μας μετέδωσε ουσιαστική πληροφόρηση γνωστοποιώντας μας τη σύγχρονη εικόνα του φαινομένου των ναρκωτικών, το φορέα και τις λειτουργίες του, τις δυσκολίες και τους προβληματισμούς, τις διάφορες δράσεις αλλά και συνέργειες με άλλους φορείς, καθώς επίσης, και προτάσεις βελτιστοποίησης και πιο αποτελεσματικής αντιμετώπισης του φαινομένου.
Γνωρίζουμε ότι το ΚΕΘΕΑ είναι ένας από τους επίσημους φορείς που δραστηριοποιείται για την αντιμετώπιση του κοινωνικού φαινομένου των ναρκωτικών, κυρίως στο κέντρο της Αθήνας αλλά και εκτός Αθηνών. Θα μπορούσατε να μας δώσετε μια εισαγωγική «εικόνα» του φορέα σας; Ουσιαστικά, πρόκειται για ένα πανελλαδικό δίκτυο υπηρεσιών που διαθέτει δομές σε 22 πόλεις και σε πολλά σωφρονιστικά καταστήματα. Σίγουρα, όμως, ένα σημαντικό μέρος της δράσης γίνεται στην Αττική και κυρίως μέσα στην καρδιά της πόλης είτε με δομές συμβουλευτικής και θεραπείας είτε με προγράμματα προσέγγισης χρηστών στο δρόμο (street-work). Το προσωπικό των προγραμμάτων προσέγγισης του ΚΕΘΕΑ αποτελείται κυρίως από επαγγελματίες ψυχικής υγείας, ενώ 20% του προσωπικού είναι απόφοιτοι αναγνωρισμένων θεραπευτικών προγραμμάτων, δηλαδή, πρώην χρήστες ουσιών που έχουν εκπαιδευτεί και κάνουν αυτή τη δουλειά. Θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθεί ότι στο ΚΕΘΕΑ εργάζονται, επίσης, δεκάδες εθελοντές σε όλα τα προγράμματα και σε όλη την Ελλάδα.
Το ΚΕΘΕΑ διαθέτει προγράμματα και παρεμβάσεις και για άλλες ευπαθείς ομάδες ή περιορίζεται στις ουσιοεξαρτήσεις; Σύμφωνα με τον ιδιωτικό νόμο που έχουμε, το πεδίο δράσης μας περιορίζεται στο κομμάτι των εξαρτήσεων. Αυτό που ίσως δεν είναι γνωστό, είναι ότι εκτός από τους χρήστες παράνομων ουσιών δουλεύουμε και με άλλες μορφές εξάρτησης (εξάρτηση από το αλκοόλ, τα τυχερά παιχνίδια, το διαδίκτυο).
Ποια είναι η πραγματική εικόνα στο κέντρο της Αθήνας και αν τελικά παρατηρείται ένα φαινόμενο έξαρσης, μπορεί με κάποιο τρόπο αυτό να αναχαιτιστεί; Δεν υπάρχει μια συστηματική έρευνα που να καταγράφει το φαινόμενο της έξαρσης. Όμως, μέσα από την επαφή με εξαρτημένα άτομα καθώς και μέσα από τις δράσεις μας στο δρόμο, υπάρχουν πολλές ενδείξεις ότι αυξάνεται η περιθωριοποίηση αυτών των ατόμων, όπως ότι χειροτερεύει η σωματική τους υγεία καθώς μέσα στο 2011 πολλαπλασιάστηκαν τα κρούσματα του AIDS και της ηπατίτιδας C. Φαίνεται ότι εξελίσσεται μία επιδημία μολυσματικών ασθενειών ανάμεσα στους χρήστες. Επίσης, νέες ουσίες έρχονται στο προσκήνιο. Είχαμε δώσει, πρόσφατα, κάποια στοιχεία στη δημοσιότητα σε σχέση με το «σίσα» (μορφή κρυσταλλικής μεθαμφεταμίνης). Πρόκειται για μια νέα ουσία, πολύ φτηνή και εύκολα προσβάσιμη αλλά εξαιρετικά επικίνδυνη για τους χρήστες. Σε γενικές γραμμές, σε περιόδους οικονομικής κρίσης, ευνοούνται όλες εκείνες οι προϋποθέσεις που οδηγούν σε κατάχρηση ουσιών ή σε άλλες μορφές εθισμού.
Μπορείτε να μας δώσετε συνοπτικά μία ψυχολογικο-κοινωνιολογική εξήγηση του φαινομένου των ναρκωτικών; Πρόκειται για ένα ψυχολογικό μηχανισμό. Οι ουσίες μπορεί να λειτουργήσουν στους ανθρώπους που βιώνουν μεγάλες κοινωνικές και ψυχολογικές πιέσεις, όπως π.χ. οι άνεργοι, σαν μία μορφή αυτοθεραπείας, σαν μια διέξοδος από τα προβλήματα που φέρνει η οικονομική κρίση και εν γένει ο σύγχρονος τρόπος ζωής με τις ολοένα και αυξανόμενες απαιτήσεις.
Πιστεύετε ότι με την οικονομική κρίση έχουν οξυνθεί τα φαινόμενα εξάρτησης; Αν δει κανείς τις διεθνείς έρευνες, η οικονομική κρίση και κυρίως ό,τι έχει να κάνει με την ανεργία και τη μείωση του εισοδήματος, έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην ψυχική και σωματική υγεία. Χειροτερεύει η διατροφή των ανθρώπων, αυξάνονται τα κρούσματα κατάθλιψης και αυτοκτονιών, η χρήση παράνομων ουσιών και γενικότερα επηρεάζεται η ποιότητα ζωής. Αυτό συμβαίνει σε όλες τις χώρες που έχουν περάσει από αυτό που υφίσταται σήμερα η Ελλάδα. Σε αυτό το σημείο, όμως, να προστεθεί ότι πέρα από τις επιπτώσεις αυτές, αυτό που κάνει πιο δύσκολη την κατάσταση είναι ότι την ίδια στιγμή, οι φορείς, που καλούνται να υποστηρίξουν την ψυχική και σωματική υγεία, υφίστανται και οι ίδιοι πολύ σημαντικές επιπτώσεις (μείωση επιχορηγήσεων, δυσκολίες με το προσωπικό). Επομένως, βαλλόμαστε από παντού: και από την αύξηση κρουσμάτων και προβλημάτων και από την αδυναμία μας να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά τη σημερινή κατάσταση.
Ποιο είναι, λοιπόν, το κυριότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζετε στο έργο σας; Σίγουρα, ένα μεγάλο πρόβλημα είναι η μείωση πόρων, δηλαδή, οι πόροι του ΚΕΘΕΑ τα τελευταία χρόνια έχουν μειωθεί γύρω στο 20%. Ένα σημαντικό μέρος αυτών προέρχεται από την κρατική χρηματοδότηση. Στην Ελλάδα, είναι πάγια αρχή της πολιτικής να παρέχονται δημόσιες και δωρεάν υπηρεσίες για την αντιμετώπιση των ναρκωτικών με τη χρηματοδότηση των φορέων από το κράτος. Υπάρχει, επίσης, η σημαντική δυσκολία ότι ενώ υπάρχουν ελλείψεις προσωπικού σε διάφορες περιοχές, δεν είμαστε σε θέση να κάνουμε προσλήψεις. Και αυτό γιατί οι προσλήψεις πρέπει να εγκριθούν από τις αρμόδιες αρχές αλλά στο πλαίσιο των μέτρων δημοσιονομικής λιτότητας, κάτι τέτοιο έχει σταματήσει. Ακόμα, υπάρχουν αρκετά ζητήματα γραφειοκρατίας και υπάρχει βέβαια και απουσία εθνικού σχεδιασμού για τα ναρκωτικά, κάτι για το οποίο έχουμε μιλήσει αρκετές φορές στο παρελθόν. Απουσιάζει, δηλαδή, μία ολοκληρωμένη και συστηματική προσέγγιση του προβλήματος σε εθνικό επίπεδο. Μία προσέγγιση που θα ορίζει τις ανάγκες, τους στόχους, τις δράσεις και θα έχει ένα σαφές χρονοδιάγραμμα αλλά και συγκεκριμένους πόρους, για να υπάρχει αποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση του προβλήματος. Γενικότερα, διαμορφώνεται πια ένα περιβάλλον μεγάλης αβεβαιότητας για τους φορείς, σε σχέση με τη χρηματοδότησή τους αλλά και σε σχέση με την κατάσταση των ανθρώπων που καλούνται να εξυπηρετήσουν.
Τι προβλέπει το ΚΕΘΕΑ σχετικά με την πρόληψη του φαινομένου των εξαρτήσεων και πώς συμβάλλει ως προς αυτή τη κατεύθυνση; Το ΚΕΘΕΑ διαθέτει ένα ολόκληρο δίκτυο που ασχολείται με την πρόληψη στις σχολικές κοινότητες (πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση) αλλά και με την πρόληψη σε επίπεδο τοπικής κοινωνίας. Λειτουργούν προγράμματα, στα οποία η επαφή γίνεται με την τοπική κοινότητα, κυρίως με νεαρούς ενήλικες και εφήβους. Μάλιστα, το 2010 δημιουργήσαμε ένα στέκι νέων στα Εξάρχεια, στο πλαίσιο ενός ευρύτερου προγράμματος κοινοτικής πρόληψης. Αυτό που νομίζουμε ότι χρειάζεται είναι μια ολοκληρωμένη προσέγγιση είτε αφορά τις εκπαιδευτικές κοινότητες είτε τις τοπικές κοινωνίες, και κυρίως να δημιουργηθεί ένα πρόγραμμα που να ανταποκρίνεται σφαιρικά στις εκάστοτε ανάγκες. Σταδιακά, ο στόχος είναι η εμπλοκή της εκπαιδευτικής κοινότητας στην προώθηση της πρόληψης. Δηλαδή, δεν έχει σημασία μόνο να γίνει μια παρέμβαση αλλά σιγά σιγά να επιτευχθεί η κινητοποίηση του ίδιου του κοινωνικού ιστού και των φορέων που ασχολούνται με τέτοια θέματα, να προαχθεί η εκπαίδευση, η τεχνογνωσία και να δοθεί ένα έναυσμα ώστε τα προγράμματα αγωγής, υγείας και πρόληψης να έχουν μία πιο σταθερή κατεύθυνση στις τοπικές κοινωνίες ή στις σχολικές κοινότητες.
Συγκεκριμένα για τα εξαρτημένα άτομα, ποια θεραπευτικά προγράμματα υλοποιούνται στο φορέα σας; Σε όλη την Ελλάδα είναι γύρω στα 20 θεραπευτικά προγράμματα που έχει το ΚΕΘΕΑ. Όταν μιλάμε για θεραπευτικά προγράμματα εννοούμε μία ολοκληρωμένη προσέγγιση στο πρόβλημα της εξάρτησης. Συγκεκριμένα, προσφέρουμε υπηρεσίες από τη στιγμή που το άτομο είναι ακόμα στη χρήση, ενδεχομένως και στο δρόμο. Προσφέρουμε, δηλαδή, ένα ολοκληρωμένο πακέτο υπηρεσιών που προσπαθεί να αντιμετωπίσει όχι μόνο τη χρήση ουσιών αλλά και όλα τα προβλήματα που συνοδεύουν τη χρήση αυτή. Στόχος είναι να βοηθήσουμε τον άνθρωπο να διανύσει μία πορεία που θα τον ξαναφέρει ισότιμα και παραγωγικά ξανά στην κοινωνία. Αυτό γίνεται μέσα από ένα δομημένο και οργανωμένο θεραπευτικό πλαίσιο που προσφέρει φροντίδα της υγείας, νομική στήριξη και εκπαίδευση - κατάρτιση. Ταυτόχρονα, παρέχεται στήριξη στην οικογένεια, η οποία αποτελεί κρίσιμο παράγοντα τόσο για την εξέλιξη της θεραπείας όσο και για την αποτελεσματικότητα, και φυσικά θεραπευτικές διαδικασίες ψυχοκοινωνικής στήριξης. Τα προγράμματα είναι στεγνά, δηλαδή, δεν προσφέρουμε υποκατάστατα, αλλά στοχεύουμε στο να βοηθήσουμε τους ανθρώπους να δουν τους λόγους που τους οδήγησαν στην εξάρτηση και σταδιακά να οικοδομήσουν ένα νέο τρόπο ζωής. Και αυτό γιατί το πρόβλημα με τα ναρκωτικά δεν είναι οι ουσίες αυτές καθ’ αυτές αλλά ο τρόπος ζωής, το δίκτυο των σχέσεων και η κουλτούρα που αναπτύσσει κανείς γύρω από τη χρήση της ουσίας.
Σε ποιο θεραπευτικό μοντέλο στηρίζονται οι παρεμβάσεις του ΚΕΘΕΑ; Ο πυρήνας της παρέμβασής μας είναι το μοντέλο των θεραπευτικών κοινοτήτων, ένα μοντέλο αυτοβοήθειας που βασίζεται στη λειτουργία της ομάδας των ομοτίμων, δηλαδή, των ατόμων που αντιμετωπίζουν το ίδιο πρόβλημα, με κοινό στόχο: να αφήσουν πίσω τους τα ναρκωτικά και να ενταχθούν στην κοινωνία. Η ομάδα παίζει σημαντικό ρόλο γιατί είναι αυτή που παρέχει στήριξη αλλά και μέσα από καταστάσεις αντιπαράθεσης που συχνά προκύπτουν, μέσα σ’ ένα πλαίσιο ασφάλειας πάντα, οι καταστάσεις αυτές είναι ικανές να βοηθήσουν τους ανθρώπους να εξελιχθούν.
Που βρίσκονται οι θεραπευτικές κοινότητες που διαθέτει ο φορέας; Λειτουργούν κοινότητες σε όλη την Ελλάδα: από την Αλεξανδρούπολη και την Καβάλα μέχρι το Ηράκλειο της Κρήτης. Στην Αθήνα, υπάρχουν μια σειρά από προγράμματα που επιτρέπουν να βοηθηθούν άτομα με διαφορετικά χαρακτηριστικά και ανάγκες. Υπάρχουν, δηλαδή, προγράμματα που απευθύνονται σε έφηβους - περιστασιακούς χρήστες, οι οποίοι δε χρειάζονται ακόμη μία αυστηρά εντατική παρέμβαση ούτε να μπουν σε θεραπευτική κοινότητα, εντατικά προγράμματα για εφήβους χρήστες (θεραπευτικά προγράμματα: ΣΤΡΟΦΗ και ΕΞΑΝΤΑΣ στον Πειραιά) προγράμματα για ενήλικους χρήστες είτε διαμονής (ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ και ΝΟΣΤΟΣ στον Πειραιά) είτε «ανοιχτά» με πιο υποστηρικτικό χαρακτήρα (ΔΙΑΒΑΣΗ) και βραδινά προγράμματα για εργαζόμενους χρήστες. Επίσης, υπάρχουν παρεμβάσεις για άτομα με εξάρτηση από το αλκοόλ, το τζόγο ή το διαδίκτυο. Ταυτόχρονα, είναι σημαντικό ότι υποστηρίζουμε τις οικογένειες των ατόμων αυτών, ανεξάρτητα αν ο ίδιος ο εξαρτημένος βρίσκεται σε κάποιο πρόγραμμα του ΚΕΘΕΑ. Οι οικογένειες μπορούν να απευθυνθούν σε μας και να λάβουν στήριξη, να βοηθηθούν ακόμη και στον τρόπο με τον οποίο θα μπορέσουν να κινητοποιήσουν και να ενθαρρύνουν το δικό τους άνθρωπο να μπει σε κάποιο πρόγραμμα θεραπείας. Όλες οι υπηρεσίες μας παρέχονται δωρεάν, χωρίς διακρίσεις.
Ένα επίσης μεγάλο κεφάλαιο που απασχολεί τη κοινή γνώμη είναι οι χρήστες που βρίσκονται στο δρόμο και καθημερινά προκειμένου να εξασφαλίσουν τη δόση τους, ζητιανεύουν, εκπορνεύονται και καταφεύγουν πολλές φορές στη μικροεγκληματικότητα με μικροκλοπές και αρπαγές. Τι κάνει για αυτά τα άτομα το ΚΕΘΕΑ; Το ΚΕΘΕΑ, από το 1995, λειτουργεί προγράμματα προσέγγισης χρηστών στο δρόμο και από τότε συναντάμε όλες αυτές τις ομάδες, δηλαδή, χρήστες που μένουν στο δρόμο και πού μπορεί να εκδίδονται. Αυτά τα άτομα, συνήθως, είναι αποκομμένα από τις υπηρεσίες βοήθειας και μπορεί να μη γνωρίζουν πού μπορούν να απευθυνθούν ή μπορεί να μην απευθύνονται σε ένα θεραπευτικό πρόγραμμα γιατί δεν έχουν, «διαμορφωμένο αίτημα θεραπείας» και έτσι θεωρούν ότι δε μπορούν να βρουν την υποστήριξη που θέλουν σε ένα κλασικό θεραπευτικό πρόγραμμα. Οπότε, ένα σημαντικό κομμάτι δράσης είναι να πάμε εμείς σ’ αυτούς, μέσα από προγράμματα που γίνονται καθ’ όλη τη διάρκεια της εβδομάδας, διαφορετικές ώρες της ημέρας, κάθε φορά σε διαφορετικές περιοχές, στις οποίες ξέρουμε ότι μπορεί να συχνάζουν, στις πιάτσες δηλαδή. Προσπαθούμε, λοιπόν, μέσα σ’ αυτές τις δύσκολες συνθήκες, να δημιουργήσουμε μία γέφυρα επικοινωνίας μ’ αυτούς τους ανθρώπους: να μας γνωρίσουν, να μας εμπιστευτούν και να τους κινητοποιήσουμε σιγά σιγά να περιορίσουν τα προβλήματα που συνδέονται με τη χρήση. Αυτό γίνεται με συμβουλευτική και με εμψύχωση στο δρόμο, με παραπεμπτικά που δίνουμε για να πάνε σε νοσοκομεία και με διάφορα μέσα προφύλαξης. Ταυτόχρονα, έχουμε δημιουργήσει ένα στέκι στα Εξάρχεια γι’ αυτούς τους χρήστες, το “OFF CLUB”, χώρος που τους δίνει τη δυνατότητα να βρίσκονται σε συνθήκες ασφάλειας και μακριά από τη χρήση. Σε αυτό το χώρο, μπορούν να περάσουν αρκετές ώρες της ημέρας, να φροντίσουν την ατομική τους υγιεινή, να κάνουν, δηλαδή, μπάνιο, να πάρουν καθαρά ρούχα, να προετοιμάσουν τα γεύματα τους κ.ά. Ακολουθείται η λογική, τα ίδια τα εξαρτημένα άτομα να βοηθούν τον εαυτό τους και να παρακολουθούν σεμινάρια σχετικά με μέτρα προφύλαξης από μεταδιδόμενα νοσήματα. Μέσα σ’ αυτό το χώρο υπάρχει, επίσης, και ένα ψυχοδιαγνωστικό κέντρο που απευθύνεται στα εξαρτημένα άτομα. Σ’ αυτό το σημείο να τονιστεί το γεγονός ότι έχουμε κάνει προσπάθειες να αναπτύξουμε νέες δομές, λαμβάνοντας υπ' όψιν την οικονομική κρίση και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Αθήνα. Έτσι, αυτή τη στιγμή, ετοιμάζεται η λειτουργία ενός σταθμού άμεσης πρόσβασης στην οδό Κουμουνδούρου, με τη χρηματοδότηση από το ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, ακριβώς για να αντιμετωπίσουμε τα θέματα χρήσης ουσιών και παραβατικότητας στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας. Επίσης, με χρηματοδότηση του ΕΣΠΑ, θα δημιουργηθούν ψυχοδιαγνωστικά κέντρα σε επτά περιφέρειες της χώρας που αφορούν τα θέματα συνοσηρότητας. Πώς αντιμετωπίζονται στο φορέα οι περιπτώσεις ψυχιατρικής συνοσηρότητας; Τέτοιες περιπτώσεις τις παραπέμπουμε σε άλλες δομές, όπως το 18 και άνω, που διαθέτουν ένα πρόγραμμα διπλής διάγνωσης, όπως λέμε. Υπάρχουν, φυσικά, περιπτώσεις που αν θεωρήσουμε ότι ο ασθενής εφόσον ενταχθεί σε ένα δικό μας πρόγραμμα μπορεί να ανταπεξέλθει, τότε μπορεί να παραμείνει στις δικές μας δομές με παρακολούθηση από το ψυχοδιαγνωστικό μας κέντρο.
Ερώτηση: Παρατηρούμε ότι οι δομές παρέμβασης είναι συγκεντρωμένες στο κέντρο της Αθήνας. Νομίζετε ότι υπάρχει ανάγκη για αποκεντρωμένες δομές και αν ναι κατά πόσο αυτό είναι εφικτό; Προφανώς είναι σημαντικό να είσαι κοντά στις περιοχές που είναι έντονο το πρόβλημα γιατί είναι σημαντικό οι υπηρεσίες να είναι εύκολα προσβάσιμες από τα άτομα που έχουν ανάγκη. Από εκεί και πέρα, υπάρχει ανάγκη για αποκέντρωση αλλά, κυρίως, ανάγκη να δημιουργηθούν περισσότερες υπηρεσίες σε περιοχές που έχουν πρόβλημα και στερούνται από τέτοιες δομές. Το σημαντικό, βέβαια, είναι ότι οι υπηρεσίες αυτές πρέπει να έχουν ένα τέτοιο πλαίσιο λειτουργίας και μία τέτοια σχέση με την τοπική κοινωνία που να προωθούν την ομαλή ένταξη των εξαρτημένων. Οι μονάδες του ΚΕΘΕΑ είναι ομαλά ενταγμένες σε όλες τις περιοχές που βρίσκονται, ακριβώς γιατί ακολουθούμε αυτό το πλαίσιο και συμβόλαιο λειτουργίας. Ουδέποτε έχουν δημιουργηθεί προβλήματα ακόμα και σε περιπτώσεις που υπήρχαν επιφυλάξεις. Σημαντικός παράγοντας είναι η ανοιχτή σχέση που διατηρούν τα προγράμματά μας με την κοινωνία, δηλαδή, κατά πόσο κάνουν παρεμβάσεις, δράσεις για τον πολιτισμό, ανοιχτές εκδηλώσεις και προσπαθούν να συμβάλλουν στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής. Γενικότερα, τα προβλήματα που μπορεί να προκύψουν έχουν να κάνουν με τρόπο που λειτουργούν οι δομές. Ποιες είναι οι δικές σας πρωτοβουλίες για συνεργασία με άλλους αρμόδιους φορείς; Πιστεύουμε πολύ στη συμπληρωματικότητα των φορέων, ειδικά σε τέτοιες περιόδους, ώστε και να αποφεύγονται οι αλληλοεπικαλύψεις αλλά και να μπορεί κανείς να εξυπηρετεί πιο σφαιρικά τις ανάγκες των ανθρώπων. Έχουμε καταθέσει προτάσεις για δικτύωση και με θεραπευτικά προγράμματα διαφορετικών προσεγγίσεων (στεγνά προγράμματα, προγραμμάτων υποκατάστατων) και με τους φορείς υγείας και κοινωνικής φροντίδας.
Έχει υλοποιηθεί μια τέτοια δικτύωση; Μπορείτε να μας πείτε τους φορείς με τους οποίους συνεργάζεστε; Υπάρχει συνεργασία με διάφορους φορείς, κυρίως σε θέματα φροντίδας των χρηστών, όπως είναι μη κυβερνητικές οργανώσεις, γιατροί του κόσμου και γιατροί χωρίς σύνορα. Υπάρχουν, επίσης, πολλές συνεργασίες με δημόσια νοσοκομεία και δημόσιες δομές υγείας. Συμμετέχουμε σε διάφορα δίκτυα, είτε αφορούν τα δικαιώματα για την προστασία των παιδιών είτε για τους αστέγους είτε για τους μετανάστες. Υπάρχει μια σειρά από συνεργασίες και δίκτυα.
Είστε ικανοποιημένοι από το επίπεδο συνεργασίας που υπάρχει με τους δήμους ή άλλους αρμόδιους κρατικούς φορείς; Με την τοπική αυτοδιοίκηση, σε πολλές περιπτώσεις, έχουμε μια καλή συνεργασία. Πολλά προγράμματα, την τελευταία δεκαετία, έχουν υλοποιηθεί με την υποστήριξη της τοπικής αυτοδιοίκησης. Δηλαδή, με εγκαταστάσεις που παρέχουν οι δήμοι ή η περιφέρεια καθώς δεν είναι λίγες οι φορές που έχουν αναλάβει να καλύψουν, για ένα διάστημα, τα λειτουργικά έξοδα για νέες μονάδες, ώστε να υλοποιηθεί μια νέα προσπάθεια. Στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας, μία πρόσφατη συνεργασία είναι με το δήμο Ηλίου, όπου από το καλοκαίρι έχει αρχίσει να λειτουργεί ένας συμβουλευτικός σταθμός στην περιοχή. Ο δικός μας στόχος είναι, στο βαθμό που υπάρχει και από τους δήμους αυτή η διάθεση, να εντείνουμε τη συνεργασία αυτή ώστε να παλέψουμε όσες περισσότερες ανάγκες γίνεται.
Έχετε υπ' όψιν σας ένα μοντέλο κάποιας άλλης ευρωπαϊκής χώρας που θα θέλατε να εφαρμόσετε; Νομίζω ότι, από πλευράς πολιτικής, θα ήταν ευχής έργον να ακολουθήσουμε το παράδειγμα της Μεγάλης Βρετανίας, σύμφωνα με το οποίο, όταν προσφέρεις υπηρεσίες σε χρήστες πρέπει να έχεις σαν κύριο στόχο την πλήρη απεξάρτηση και την επανένταξή τους στην κοινωνία (ολοκληρωμένη μορφή θεραπείας).
Ποια είναι τα πραγματικά στοιχεία όσον αφορά στην αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων παρέμβασης; Έχουμε αποτελέσματα απεξαρτήσεων; Έχουμε κάνει σχετική έρευνα και για την αποτελεσματικότητα και για την οικονομική ανταποδοτικότητα των υπηρεσιών που προσφέρουμε. Τα αποτελέσματα είναι πολύ ενθαρρυντικά γιατί έδειξαν ότι 7 στους 10 έχουν σταματήσει τη χρήση ουσιών, δεν έχουν εμπλοκή με το νόμο και είναι παραγωγικά ενταγμένοι στην κοινωνία. Το 2011, κάναμε την έρευνα οικονομικής ανταποδοτικότητας, συγκρίνοντας το κόστος παραμονής ενός εξαρτημένου στη χρήση με το κόστος λειτουργίας του θεραπευτικού προγράμματος. Διαπιστώσαμε ότι για κάθε 1 ευρώ που δίνεται σ’ ένα θεραπευτικό πρόγραμμα, η κοινωνία εξοικονομεί από 4,5 έως 6,5 ευρώ από άλλους τομείς. Κι αυτό γιατί σταμάτα ο άνθρωπος αυτός να απασχολεί το σύστημα υγείας, τις αρχές δίωξης και βέβαια, το όφελος αυτό αυξάνεται σε βάθος χρόνου εφόσον ενταχθεί «καθαρός» στην κοινωνία.
Θα μπορούσατε να μας πείτε κωδικοποιημένα κάποιες «καλές πρακτικές» που μπορούν να ακολουθήσουν και άλλες οργανώσεις που ασχολούνται με τα προβλήματα αυτά; Είναι πολύ σημαντικό, όλες οι οργανώσεις να εισάγουν την έρευνα και την αξιολόγηση στις δραστηριότητές τους, ώστε να μπορούν να ακολουθούν τις ανάγκες των εξαρτημένων αλλά και να αξιολογούν και τα προγράμματα που κάνουν, ως προς την ποιότητα, την αποτελεσματικότητα και την ικανοποίηση των αναγκών. Μία άλλη σημαντική πρακτική είναι η εκπαίδευση και η ανατροφοδότηση του προσωπικού, επειδή πρόκειται για μία δύσκολη δουλειά που επηρεάζει τη ψυχολογία του εργαζόμενου, λαμβάνοντας υπ' όψιν το Σύνδρομο Επαγγελματικής Εξουθένωσης (‘’burnout’’), φαινόμενο πολύ συχνό σε τέτοιου είδους επαγγέλματα.
Τι θα προτείνατε αυτή την περίοδο ως θέματα που πρέπει να απασχολήσουν τη δημόσια διαβούλευση και τη τοπική αυτοδιοίκηση; Έχετε μία ατζέντα να προτείνετε; Πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπ' όψιν ότι οι ευπαθείς ομάδες βάλλονται πιο έντονα σε περιόδους κρίσης. Γιατί η κρίση πλήττει κυρίως τους πιο αδύναμους. Επίσης, υπάρχει μία τάση αμφισβήτησης των δικαιωμάτων τους. Μπορεί οι ανάγκες τους να μπουν σε δεύτερη μοίρα σε σχέση με την υπόλοιπη κοινωνία. Χρειάζεται, λοιπόν, εντονότερη εγρήγορση και συνεργασία με την τοπική αυτοδιοίκηση, ώστε να καλύψουμε περισσότερες ανάγκες, καθώς επίσης και προάσπιση των δικαιωμάτων των ευπαθών ομάδων. Γενικότερα, χρειάζεται ένα πιο οργανωμένο σχέδιο δράσης, που βέβαια δεν αφορά μόνο την τοπική αυτοδιοίκηση αλλά και την πολιτεία.
Τηλέφωνα επικοινωνίας ΚΕΘΕΑ:
Ή μέσω internet: www.kethea.gr |